Egemen Bağış, Çek Cumhuriyeti'ndeki şehitliklerimizi anlattı
Devlet ve AB Eski Bakanı, Türkiye Cumhuriyeti Prag Büyükelçisi Egemen Bağış, bu hafta yayınladığı Pazar videosunda, Çek Cumhuriyeti'ndeki şehitliklerimizi anlattı.
Haber/Nurcan Kongur
Devlet ve AB Eski Bakanı, Türkiye Cumhuriyeti Prag Büyükelçisi Egemen Bağış, bu hafta yayınladığı Pazar videosunda, Çek Cumhuriyeti'nde Şehitlerimizin ebedi istirahatgahları hakkında genel bilgilendirme ve önümüzde ki yıl mümkün olursa pandemi sonrası yapılması planlanan, şehitlerimizi anma programı çalışmalarını anlattı.
" İyi Pazarlar.
Bu haftaki Pazar sohbetimizde sizlere Çek Cumhuriyeti'ndeki şehitliklerimiz hakkında genel bilgi arz etmek ve yeni ulaştığımız çok enteresan bir fotoğrafdan bahsetmek istiyorum.
Resmî kayıtlarımıza göre Birinci Dünya Savaşı'nda Rus ordusu ile savaşan Avusturya-Macaristan ordusuna yardım amacıyla Enver paşanın talimatı ile Ağustos 1916'da Çanakkale’den gönderilen 15'inci Kolordu'ya mensup, Galiçya cephesinde yaralanarak veya hastalanarak şehit olan yaklaşık 5.000 askerimizden 508'i Pardubice kentindeki şehitlikte, 387'si Hodonin kentindeki şehitlikte ve 205'i de Vallaske Mezirici kentindeki şehitlikte yatıyor.
Bu şehitliklerimizin bakımları her yıl her yıl Büyükelçiliğimizce yapılıyor ve Çek makamlarının katılımıyla 18 Mart Şehitler Günü’nde anma törenleri yapılıyor. Pandeminin getirdiği kısıtlamalar ortadan kalkarsa, önümüzdeki Mart ayında inşallah Çek Cumhuriyetinde hepinizin göğsünü kabartacak 18 Mart etkinlikleri düzenleyeceğiz.
Pardubice şehitliğinin başkent Prag’a karayoluyla uzaklığı 1 saat 35 dakika, Hodonin şehitliğinin uzaklığı 3 saat ve
Vallaske Mezirici şehitliğinin uzaklığı 3 saat 50 dakikadır.
1. Dünya Savaşı’nda Galiçya Cephesi’nde Rusya ile savaşan o dönemki müttefiğimiz Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na destek vermek için 535 subay ve 32,017 erden oluşan askerlerimiz 23 Temmuz 2016 tarihinden itibaren tren ile Galiçya Cephesi’ne sevk edilmeye başlanmış. Cephede yaralanan ya da hasta olan askerlerimizden tedavi görmeleri için gönderildiği hastanelerde şehit olanlar Çekya’nın Hodonin, Pardubice ve Valasske Mezirici şehirlerindeki şehitliklerde yatıyor.
Büyükelçi olarak atanmamız sonrası 2019 yılının Kasım ayında eşim Beyhan hanım ile Prag’a intikal ettiğimizde ilk ziyaretimizi şehitliğimize yapmak istemiş, Askeri ataşemiz Albay Şevket Aktay, eşi ve Çek Cumhuriyetinde yaşatan toplum temsilcilerimiz ile birlikte şehitlerimizi ziyaret edip, bir tören düzenlemiştik. Diplomatik Prosedür gereği Çek Dışişleri Bakanlığına intikalimizi bildirerek Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın muadili Çek Cumhurbaşkanı Sayın Zaman’a hitaben kaleme aldığı güven mektubunuzun bir örneğini Çek Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdürünü iletmeden önce aynı gün sabah Şehitlerimizi ziyaret edip, öğleden sonra da Çek Dışişleri Bakanlığına giderek resmi işlemleri yerine getirerek göreve başlamıştık. Şehitlikte bizi en çok etkileyen ise yaşları 17 ile 22 arasında değişen, Osmanlı devletinin farklı yerlerinden gelmiş gencecik şehitlerimizin savaşta çarpıştıkları, yine aynı yaşlardaki Rus askerleri ile karşı karşıya aynı mezarlıkta yatmaları olmuştu.
Arada geçen süre içerisinde doğal olarak şehitliklerimizi fırsat buldukça ziyaret ederek, bakım ve temizlikleri ile yakından ilgilendik. Büyükelçilik arşivimiz ve yerel makamların arşivlerinden Şehitlerimiz hakkında yeni bilgilere ulaşmaya çalıştık.
Uzun yıllardır Prag’da yaşayan ve Türk derneklerinde yoğun çaba ve emek harcayan Özgür Öztürk adlı araştırmacı kardeşimiz de bu süreçte sağolsun bize çok yardım etti. Sonbaharda Özgür Öztürk kardeşimizin yine kendisi gibi tarihçi ve araştırmacı olan Sayın iEngin Aymete ile birlikte yayınlayacakları bu topraklardaki Türk izlerini belgeleyecek olan kaynak kitabın da çok ses getireceğine inanıyorum.
Bu araştırmalar sonrasında şehit ve Gazi askerlerimizin namaz kılarken çekilmiş fotoğrafları da 104 yıl sonra ilk kez ortaya çıktı.
Araştırmalarımız sırasında bulduğumuz ve geçtiğimiz hafta içerisinde medyaya da yansıyan, tam 104 yıl evvel Galiçya cephesinde gazi olan şehitlerimizin tedavi gördükleri Vallaske Mezirici hastanesinde toplu namaz kılarken çekilmiş fotoğrafları hepimizi çok duygulandırdı.
Geçtiğimiz Hafta içinde İhlas haber ajansının da duyurduğu gibi, 1. Dünya Savaşı Galiçya Cephesi’nde yaralanan ya da hastalanan askerlerimizin bir kısmının Çekya’nın Valasske Mezirici şehrinde tedavi gördükleri hastanede namaz kılarken çekilmiş fotoğraflarını bulduk.
Gerek ecdadın inancına duyarlılığı gerekse Çek’lerin Birinci Dünya Savaşı sırasında gazilerimizin ibadetlerine imkan vermek için hastanenin bir odasını mescide dönüştürerek gösterdikleri hoşgörü ve saygı, günümüz Avrupa ve dünyasında İslamofobi muzdaribi hastalıklı zihinlere aslında çok şey anlatıyor.
Tabii ki anlamasını bilene:
1.Dünya Savaşı’nda Galiçya Cephesi’nde yaralanan ya da hasta olan askerlerimizin tedavi görmeleri için gönderildiği hastanelerden birisi de Çekya’nın Valasske Mezirici şehrinde bulunuyor. Bu günlerde artık okul olarak kullanılan bina o dönem hastane olarak hizmet verirken tedavi gören Mehmetçiklerimizin dini vecibelerini yerine getirerek toplu namaz kılarken çekilmiş fotoğraflarına da ulaştık. Şehitlerimizin namaz kılarken çekilmiş fotoğrafının bulunmasının yanı sıra namaz kılınan oda da ortaya çıkarıldı. Odanın güncel fotoğrafları ile tarihi fotoğrafı karşılaştırınca hepimiz duygulu anlar yaşadık. Bu odada şehitlerimizin aziz hatıralarını anmak amacıyla planladığımız bazı etkinlikler için okul yönetimi ile görüşmelerimiz sürüyor.
Temas kurduğumuz Valasske Mezirici şehir müzesi tarihçisi Ivana Spitzer Ostřanská “birinci dünya savaşı sırasında Valašské Meziříčí, demiryolu üzerindeki konumu nedeniyle, Galiçya cephesinden gelen askerler ve tüm askeri nakliyelerin durdurulması gereken bir karantina istasyonu haline geldi. Gelen yaralı askerlerin bakımı için o zamanki Sağır ve Dilsizler Enstitüsü, erkek lisesi, ilkokul ve kasaba okulları, eski kadın cezaevi ve Salvator yurduna el konuldu ve hastaneye dönüştürüldü.” dedi.
Araştırmacı kardeşimiz Özgür Öztürk’ün bizzat görüştüğü Valasske Mezirici Frantisek Palacky Lisesi tarih öğretmeni Alžběta Zetková ise Özgür beye “1. Dünya savaşı başlar başlamaz lisemiz de hastane olarak kullanılmaya başlandı. Bu lise sadece Türk askerlerinin tedavisi için kullanılırken 800’e yakın Türk askeri tedavi edilerek memleketlerine geri gönderildi. Malesef şehit olan 205 Türk askeri ise şehrimizin ebedi misafirleridir. Türk askerlerinin namaz kıldıkları fotoğraftaki yer şuan okulumuzda sınıf olarak kullanılmaktadır. Topraklarımızı savunmak için kilometrelerce uzaktan gelen ve canlarını veren Türk askerlerini saygı ile anıyorum” demiş. Duygulanmamak elde değil.
Çek Cumhuriyeti sınırları içerisinde kalan Pardubice,Hodonin ve Valasske Mezirici şehirlerindeki arşivler ve müzeler ile iletişime geçilerek kapsamlı çalışmalarımız devam ediyor. Çalışmalarımızda sadece birinci dünya savaşında Hakk’a yürüyen şehitlerimiz ile ilgili değil Balkan savaşları dahil bir çok farklı dönemde bu topraklarda iz bırakmış ceddimiz hakkında da farklı bilgilere ulaşıyoruz. Yeni gelişmeleri de sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.
Bin yıldır, dünyanın en gözde, üzerinde en çok mücadele yürütülen coğrafyasında yaşamamızın bedelini canlarıyla ödeyen tüm şehitlerimizi ve daha sonra ebediyete intikal eden gazilerimizi rahmet ve minnetle anıyoruz. Mekanları cennet olsun.
Büyük şair Ziya Gökalp’in yazdığı gibi:
Yolumuz gaza, sonu şehâdet,
Dinimiz ister sıdk ile hizmet,
Anamız vatan, babamız millet,
Vatanı ma'mur eyle Yârabbi!
Milleti mesrur eyle Yârabbi!
Cenk meydanında nice koç yiğid,
Din ve yurd için oldular şehid,
Ocağı tütsün, sönmesin ümid,
Şehidi mahzun etme Yârabbi
Soyunu zebun etme Yârabbi! ”
Hepinize bir kez daha iyi pazarlar diliyorum. Kalın sağlıcakla."
Tarih: 14-06-2021